استصحاب حکم وضعیاستصحاب حکم وضعی به حکم به بقای حکم شرعی وضعی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفاستصحاب حکم وضعی از اقسام استصحاب حکمی و مقابل استصحاب حکم تکلیفی می‌باشد و به معنای استصحابی است که مستصحب آن حکمی وضعی باشد که در سابق نسبت به آن یقین وجود داشته، ولی اکنون در بقای آن شک شده است، مانند: استصحاب زوجیت ، در جایی که در سابق بین دو نفر ( زن و شوهر ) علقه زوجیت محرز بوده و اکنون تردید شده آیا آن علقه از بین رفته است یا نه، که در این مورد، بقای زوجیت بین آن دو استصحاب می‌گردد. ۲ - اختلاف اصولیون در استصحاب مذکوردر مورد اعتبار استصحاب حکم وضعی، میان اصولیون اختلاف است؛ برخی هم چون مرحوم « آخوند خراسانی » با توجه به تقسیمات احکام وضعی در مسئله تفصیل داده‌اند: ۱. آن دسته از احکام وضعی که هیچ گونه جعل شرعی نه جعل استقلالی و نه جعل تبعی به آنها تعلق نگرفته است، گرچه مجعول تکوینی است، مانند: سببیت ، شرطیت ، مانعیت و قاطعیت نسبت به تکلیف ؛ که در این قسم، استصحاب جاری نمی‌شود؛ ۲. آن دسته از احکام وضعی که از نظر مقام اثبات، مجعول شرعی (به جعل مستقل) می‌باشد، مانند: حجیت ، ولایت ، زوجیت، قضاوت ، ملکیت و.. . ؛ در این قسم، استصحاب جاری می‌شود؛ ۳. آن دسته از احکام وضعی که به تبع احکام تکلیفی جعل می‌شود؛ یعنی مجعول تبعی می‌باشد نه مجعول استقلالی، مانند: جزئیت ، شرطیت و قاطعیت نسبت به مأمورٌ به؛ در این قسم نیز استصحاب جاری می‌شود. [۵]
طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۵۲.
[۸]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص ۳۴۴-۳۱۱.
[۹]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ۱۴، ص ۳۷۳-۳۲۷.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۶۸، برگرفته از مقاله «استصحاب حکم وضعی». |